Konnakol

Konnakol – rytmiczna wokaliza wykorzystywana w muzyce południowych Indii (karnatyckiej). Dzisiaj wykorzystuje go wielu muzyków i perkusjonistów na całym świecie. Termin ten odnosi się głównie do techniki wokalnej, ale przydatny jest przy grze na instrumencie – jako odpowiednik liczenia w zachodniej muzyce. Pomaga w uporządkowaniu struktury rytmicznej, nakładając tylko pewne ramy i ułatwiając tworzenie wariacji. W odróżnieniu od bol, sylab w muzyce hindustańskiej odnoszących się do konkretnych uderzeń np. na tabli, konnakol nie definiuje dokładnie co bębniarz powinien zagrać.

Stosuje się w nim między innymi następujące sylaby:

dum

ta

ta ka

ta ki ta

ta ka di mi

Jak to się ma do darbuki? Bardzo prosto:  

Od razu widać znaczne podobieństwo do arabskich nazw dźwięków, ale ponieważ konnakol ustala tylko pewne ramy, można też inaczej zinterpretować ten rytm:

A teraz najlepsza część – konnakol ułatwia ogarnięcie tego co się dzieje w muzyce. Można więc łatwo tworzyć wariacje:

dum taka taka dum | taka taka dum dum | dum ta ka dum | dum dum taka dum | takataka takataka dum taka | itd.

[jedno „słowo” to jedno uderzenie metronomu – przypuśćmy ćwierćnuta – czyli taka=dwa razy szybciej=dwie ósemki, a takataka=cztery razy szybciej=cztery szesnastki]

Konnakol bardzo się przydaje przy graniu rytmów nieparzystych, na przykład na 7:

Jak to robią Indianie (z Indii 🙂 ):

Inna tabla

[powyżej Zakir Hussain, najpopularniejszy tablista]

Współczesna technika gry na darbuce często sięga po elementy indyjskiej tabli ( np. Levent Yildirim). Warto powiedzieć kilka słów na jej temat.

Tabla (od arabskiego tabl, oznaczajacego bęben) składa się z dwóch bębnów: prawego, drewnianego o nazwie dayan (z hindi prawy, zwany też tabla) i lewego, metalowego, o nazwie bayan (lewy 🙂 ).

Dayan jest strojony pod konkretny dźwięk utworu. Jest bardzo melodyjny i jego charakterystyczne dźwięki często są samplowane w zachodniej muzyce elektronicznej. Podstawowych uderzeń jest dziewięć (ja tyle znam, ale różne źródła podają różne dane – dobry tablista z pewnością umie wydobyć ich więcej). Są dość trudne przez to, że podczas niektórych z nich kiedy jeden z palców uderza w membranę inny musi tłumić ją w innym, ściśle określonym miejscu.

Najbardziej charakterystyczną cechą basowej „połowy” tabli, bayana, jest możliwość strojenia wielokrotnego, czyli zmiany wysokości dźwięku przez dociskanie membrany nadgarstkiem. Można w ten sposób grać melodie. Właściwie są dwa podstawowe uderzenia – otwarte i zamknięte.

Oczywiście dźwięki prawego i lewego bębna można łączyć. Przykład notacji stosowanej w tabli (cykl keherva):

DhaGe NaTin NaGe DhiNa

Widać tu dźwięki:

Na – półdźwięczne uderzenie na dayanie (tłumione palcem serdecznym)

Ge – dźwięczne uderzenie na bayanie

Tin – podobne do na, ale uderzane nieco bliżej środka membrany

Dha – Na+Ge

Dhin – Tin+Ge

[Uwaga: powyższy opis nie nadaje się do nauki gry, to tylko taki ogólny zarys, żeby obczaić o co mniej więcej chodzi]

Te sylaby są nazywane „bol” (od bolna – mówić). Służą zapamiętywaniu rytmów i czasami są recytowane przez tablistów podczas koncertów.

Jest sześć podstawowych styli/szkół (gharana) gry na tabli, z których każda posługuje się odmienną techniką i własnymi kompozycjami.

(c.d.n.)